Nu ook RSZ-regelgeving voor auteursrechten

Wat houdt het auteursrecht in?

Het auteursrecht is de bundeling van rechten die de maker van een werk beschermt. Het wordt in grote lijnen opgedeeld in enerzijds het vermogensrecht en anderzijds het moreel recht.

Het moreel recht beschermt de band die de maker heeft ten aanzien van zijn creatie. Het gaat bijvoorbeeld om het recht zich een werk toe te eigenen als maker alsook de eerbied voor de creatie.

Het vermogensrecht daarentegen beschermt de exploitatie van het werk. Dat is de mogelijkheid om inkomsten te vergaren uit wat de auteur creëerde. Het gaat om de verhuur of verkoop van de creatie, de mogelijkheid om het werk te reproduceren, kortom het te gelde maken. De oorspronkelijke rechthebbende is de natuurlijke persoon die het werk heeft gecreëerd.

Creatie bij uitvoering van een arbeidsovereenkomst

Als een werknemer een creatie tot stand brengt bij de uitvoering van een arbeidsovereenkomst, kan hij of zij de vermogensrechten daarvan overdragen aan de werkgever. Dat kan voor die overdracht uitdrukkelijk voorzien is in een overeenkomst en voor zover de creatie binnen het toepassingsgebied van de arbeidsovereenkomst valt. Ontwikkelt een softwareontwikkelaar tijdens de werkuren nieuwe software, dan kan zijn of haar werkgever dat exploiteren voor zover dat uitdrukkelijk in de (arbeids)overeenkomst staat.

Loon onderworpen aan sociale zekerheidsbijdragen

Voor de overdracht van die vermogensrechten, kan de werknemer van zijn werkgever een vergoeding verkrijgen. Die wordt door het Hof van Cassatie aanzien als loon. Artikel 2 van de Loonbeschermingswet van 1965 bepaalt namelijk dat ‘loon’ elk voordeel is dat een werknemer ontvangt als tegenprestatie voor de arbeid die hij verricht ter uitvoering van zijn arbeidsovereenkomst. Als een werknemer in uitvoering van zijn arbeidsovereenkomst een werk creëert en daar een vergoeding van zijn werkgever voor krijgt als tegenprestatie, dan is die vergoeding ‘loon’. Bijgevolg waren er tot voor kort altijd sociale zekerheidsbijdragen (RSZ-bijdragen) verschuldigd op zo’n vergoeding.

Vrijstelling sociale bijdragen vanaf 1 januari 2023

De kwalificatie als aan de RSZ onderworpen loon die Cassatie en de RSZ steevast hanteerde, kreeg echter een nieuwe dimensie met het KB van 7 april 2023. De vergoeding voor de overdracht van auteursrechten wordt sinds 1 januari 2023 niet als loon aangemerkt onder de volgende voorwaarden:

• Het auteursrecht valt onder het toepassingsgebied van boek XI, titel 5 ‘Auteursrechten en naburige rechten’ WER of analoge bepalingen van buitenlandse recht; en
• Het heeft betrekking op originele werken van letterkunde of kunst of op prestaties van uitvoerende kunstenaars;
• Met het oog op de exploitatie of het daadwerkelijk gebruik van deze rechten (behoudens uitzonderingen).

Daarbij komt dat de maker van de werken:

• Moet beschikken over een kunstwerkattest of een gelijkaardig attest uitgereikt door een EER-lidstaat; of
• De auteursrechten overdraagt met het oog op mededeling van het werk aan het publiek, openbare uitvoering of opvoering, of voor reproductie.

Wat de vergoeding voor de overdracht betreft:

• Mag die gedurende 4 kwartalen van het betreffende jaar niet hoger zijn dan 30% van de som van het totaal aan RSZ onderworpen loon en het totale bedrag van vergoedingen voor overdracht van auteursrechten betaald door de werkgever;
• Moet ze marktconform zijn, net als het loon dat de maker ontvangt; en
• Moet ze opgenomen worden in de dmfa-aangifte. Dat is de aangifte door de werkgever of zijn sociaal secretariaat.

Wordt de limiet van 30% overschreden, dan is (enkel) het bedrag daarboven onderworpen aan RSZ-bijdragen.

Retroactieve regularisatie

De wetgever voorziet slechts vanaf 1 januari 2023 in een RSZ-vrijstelling. Een werkgever die de vergoedingen voor auteursrechten ten onrechte niet aangaf aan de RSZ, maar wel aan de fiscus, kon daarom deze situatie voor 30 juni 2023 regulariseren bij de RSZ voor de jaren 2018 tot en met 2022. Deze regularisatie geeft geen aanleiding tot nabetaling van bijdragen, bijdrageopslagen, forfaitaire vergoedingen of verwijlinteresten bij de RSZ. Het voordeel van zo’n retroactieve regularisatie is dat nog altijd een RSZ-vrijstelling mogelijk is voor de periode vanaf 1 januari 2023 (zie verder).

De vergoeding voor de overdracht van de auteursrechten moet in de dmfa-aangifte aangegeven worden onder de looncode 47.

Vervanging of omzetting loon

Wanneer de compensatie voor de overdracht van auteursrechten een vervanging of omzetting van loon, premies, voordelen in natura of enige andere loonvoordelen is, zijn er op de vergoeding altijd sociale bijdragen verschuldigd.

De wetgever voorziet in het KB van 7 april 2023 wel in een uitzonderingsregel. De vergoeding mag wel een omzetting of vervanging van een loonelement zijn, als cumulatief aan drie voorwaarden is voldaan:

1. In geval van regularisatie is de vergoeding voor de overdracht van auteursrechten wel als roerende inkomsten aangegeven in de personenbelasting voor het belastbaar tijdperk van 2018 tot en met 2022;
2. In geval van regularisatie is het bedrag van de toegekende vergoeding het laagste van volgende bedragen:
   - Het bedrag dat in de personenbelasting als roerende inkomsten werd aangegeven; of
   - Het verschil tussen de vergoeding die bij de fiscus werd aangegeven (belastbare inkomsten) en de vergoeding die bij de RSZ werd aangegeven (aan RSZ onderworpen loon).
3. De werkgever geeft het om te zetten bedrag aan voor eind 2023 en levert op verzoek het bewijs van het omgezette bedrag.

Bedragen die vanaf 1 januari 2023 bovenop het loon worden toegekend als vergoeding voor auteursrechten komen in aanmerking voor de RSZ-vrijstelling.

Bedragen die, in het verleden of in de toekomst, een omzetting betreffen van een bestaand loonelement niet.

Is echter aan de bovengenoemde voorwaarden voldaan, dan is het als gevolg van de regularisatie wel mogelijk dat loon dat in het verleden werd omgezet naar een vergoeding voor de overdracht van auteursrechten alsnog in aanmerking komt voor een vrijstelling van RSZ-bijdragen vanaf 1 januari 2023.

Gemiste kans?

Er bestaat onduidelijkheid over de nieuwe fiscale regeling van de auteursrechten, bv. of de ICT-sector in de toekomst nog van dit regime zal kunnen gebruikmaken. De kans bestaat dat ook de sociaalrechtelijke regeling nog voor interpretatiemoeilijkheden zal zorgen. Een grondige analyse van de concrete situatie van de werkgever en de betrokken werknemers is noodzakelijk. Alleen zo kan beoordeeld worden of het mogelijk is om een vergoeding voor auteursrechten toe te kennen en of die vanaf 1 januari 2023 vrijgesteld is van RSZ-bijdragen.